สารละลายเบเนดิกต์ (Benedict’s Solution)

สารเคมีที่ใช้ในการทดสอบน้ำตาลชนิดโมโนแซ็กคาไรด์ โดยเฉพาะกลูโคส ฟรุกโตส หรือแลกโตสในตัวอย่างของเหลว เช่น น้ำปัสสาวะ อาหาร หรือสารชีวภาพทั่วไป นิยมใช้ในการเรียนการสอน การทดลองในห้องปฏิบัติการ รวมถึงการวิเคราะห์ในเชิงชีวเคมี สารละลายเบเนดิกซ์ได้รับการพัฒนาขึ้นโดยนักเคมีชื่อ เบเนดิกต์ (Stanley R. Benedict)

สารละลายเบเนดิกซ์เป็นเครื่องมือวิเคราะห์เบื้องต้นที่มีประสิทธิภาพสูงในการตรวจสอบน้ำตาลรีดิวซิงในตัวอย่างหลากหลายประเภท ทั้งในงานวิจัย ห้องเรียน และห้องปฏิบัติการ ด้วยปฏิกิริยาที่ให้ผลการเปลี่ยนแปลงสีที่ชัดเจนและเข้าใจง่าย ทำให้เป็นที่นิยมอย่างมากในวงการวิทยาศาสตร์ชีวภาพและการเรียนการสอน

จำหน่ายในรูปแบบพร้อมใช้ (ready-to-use) เหมาะสำหรับโรงเรียน มหาวิทยาลัย ห้องทดลองทางการแพทย์ และอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์น้ำตาล เช่น อุตสาหกรรมอาหารหรือเครื่องดื่ม ผู้ที่กำลังมองหาสารทดสอบที่ปลอดภัย ใช้งานง่าย และให้ผลแม่นยำ สารละลายเบเนดิกซ์คือตัวเลือกที่ควรมีติดห้องแล็บไว้เสมอ

สูตรเคมีและองค์ประกอบ

สารละลายเบเนดิกซ์เป็นส่วนผสมของสารเคมีหลายชนิด ได้แก่:

• Copper(II) sulfate (CuSO₄) – สารที่มีบทบาทสำคัญในการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชัน-รีดักชัน

• Sodium citrate (Na₃C₆H₅O₇) – ทำหน้าที่เป็นตัวจับไอออนโลหะ เพื่อป้องกันการตกตะกอนของ Cu²⁺

• Sodium carbonate (Na₂CO₃) – ทำหน้าที่ควบคุมค่าความเป็นด่างของสารละลาย

สูตรโดยรวมของสารละลายนี้อาจไม่แสดงเป็นสูตรเดียว แต่สารสำคัญที่เกี่ยวข้องคือ Cu²⁺ จาก CuSO₄ ซึ่งจะทำปฏิกิริยากับน้ำตาลรีดิวซิง

คุณสมบัติของสารละลายเบเนดิกซ์

1. มีสีฟ้าใส เนื่องจากมี Cu²⁺ อยู่ในสารละลาย

2. มีความเป็นด่าง จากโซเดียมคาร์บอเนต

3. เกิดปฏิกิริยาออกซิเดชัน-รีดักชันกับน้ำตาลรีดิวซิง ทำให้สีของสารละลายเปลี่ยนแปลง

4. ใช้ตรวจสอบน้ำตาลรีดิวซิง โดยเฉพาะกลูโคส ฟรุกโตส และแลกโตส

ประโยชน์ของสารละลายเบเนดิกซ์

• ใช้ ตรวจสอบการมีอยู่ของน้ำตาลรีดิวซิง ในของเหลว เช่น อาหาร น้ำปัสสาวะ หรือของเหลวชีวภาพ

• ใช้ในการศึกษา ปฏิกิริยาเคมีชีวภาพ ในระดับพื้นฐานถึงระดับอุดมศึกษา

• ใช้ในการทดลองเพื่อการเรียนรู้ใน ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์โรงเรียน

• ใช้ในงาน วิจัยทางชีวเคมี หรือวิทยาศาสตร์สุขภาพพื้นฐาน

• เป็นตัวอย่างของ ปฏิกิริยารีดอกซ์ (Redox reaction) ที่เข้าใจง่าย

วิธีการใช้สารละลายเบเนดิกซ์

1. เตรียมตัวอย่าง เช่น น้ำตาลหรือตัวอย่างที่ต้องการทดสอบ (ของเหลว)

2. ผสม สารละลายเบเนดิกซ์ประมาณ 5 มิลลิลิตร กับตัวอย่าง 2-3 มิลลิลิตร ในหลอดทดลอง

3. นำหลอดทดลองไป ให้ความร้อนในน้ำร้อน (ประมาณ 80–100°C) นาน 2-5 นาที

4. สังเกตการเปลี่ยนแปลงของสี ดังนี้:

   • สีน้ำเงิน: ไม่มีน้ำตาลรีดิวซิง

   • สีเขียว: มีน้ำตาลในปริมาณน้อย

   • สีเหลือง/ส้ม: มีน้ำตาลปานกลาง

   • สีส้ม/แดงอิฐ: มีน้ำตาลมาก

ข้อควรระวังในการใช้งาน

• หลีกเลี่ยงการสัมผัส สารละลายโดยตรงกับผิวหนังหรือดวงตา

• สวมถุงมือและแว่นตานิรภัยเมื่อใช้สารในปริมาณมาก

• ควรใช้ในพื้นที่มี การระบายอากาศดี หรือตู้ดูดควัน

• อย่า หายใจเอาไอระเหยเข้าไป

• ไม่ควรทิ้งลงในแหล่งน้ำธรรมชาติ ควรทิ้งในภาชนะสำหรับของเสียเคมี

• หลีกเลี่ยงการใช้กับสารที่ ไวต่อปฏิกิริยาออกซิเดชันอื่นๆ

• ควรเก็บในภาชนะปิดสนิท เก็บให้พ้นแสงและอุณหภูมิสูง